Jongeren en jongerenorganisaties kunnen hun project indienen en maken daarmee kans op de hoofdprijs van €15.000. De prijsuitreiking vindt plaats op 10 april 2026, tijdens het Jongerenprijsdiner in de Joriskerk in Amersfoort. Aanmelden kan tot 1 februari 2026 via jongerenprijs.nl. 

Platform voor hoopvolle initiatieven 

Met de Jongerenprijs wil het fonds ruimte geven aan een hoopvol geluid in een tijd waarin jongeren vaak vooral in verband worden gebracht met stress, eenzaamheid en mentale klachten. De prijs laat zien dat jongeren volop ideeën hebben om bij te dragen aan verbinding, ontmoeting en een rechtvaardiger samenleving. Dat bleek ook uit eerdere edities. Zo won in 2023 het project De Kas in DrachtenVerder lezenDe Kas: waar vanuit Jezus’ liefde wordt omgezien naar jongeren, dat met activiteiten jongeren helpt hun talenten te ontdekken en relaties op te bouwen in de stad. 

Jury en prijzen 

Alle inzendingen worden beoordeeld door een jury met ervaring in jongerenwerk en maatschappelijke betrokkenheid. Onder de juryleden zijn onder meer Júlia Herku (jonge Theoloog des Vaderlands 2024-2025), zanger Marc Floor en jongerenwerker en influencer Godwin Arhin. Herku kijkt uit naar de inzendingen: “Het is inspirerend om te zien hoe creatief en vernieuwend jongeren zijn. Hun stem heeft unieke kracht om richting en hoop te geven. Dat maakt het bijzonder om deel uit te maken van deze jury.” De jury kiest drie prijswinnaars. Daarnaast brengen alle deelnemers een stem uit voor de publieksprijs. 

Over Fonds Kerk en Wereld 

De Jongerenprijs is een initiatief van Fonds Kerk en WereldVerder lezenKerk en Wereld, een fonds binnen de Protestantse Kerk dat activiteiten stimuleert en ondersteunt op het snijvlak van geloof en samenleving. Projecten dienen aan te sluiten bij minimaal één van de speerpunten van het fonds: verbinden en ontmoeten, het christelijk geloof actualiseren of bevorderen van sociale cohesie. 

Het Classicale College voor de Behandeling van Beheerszaken (CCBB) zal bij de beoordeling van begroting en jaarrekening letten op een aantal specifieke aandachtspunten: 

Begroting 2026  

• Meerjarenraming De uiterste inleverdatum voor de begroting over het nieuwe boekjaar 2026 is 15 december 2025. De nieuwe begroting kan het beste worden opgesteld in de meerjarenraming. Daarin kun je verschillende scenario's maken, waarvan de definitieve versie gekopieerd kan worden naar de begroting 2026. Dat geeft de colleges een goed beeld van de toekomst en het voorkomt dubbelingen bij de invoer. 
• Kostenstijgingen De energiemarkt is nog steeds volop in beweging. Als in 2026 een lopend contract afloopt, wees dan vooral niet te zuinig met de raming van de energiekosten. Ook als je zonnepanelen gebruikt, vereist de terugleververgoeding extra aandacht. Vanaf 2027 vervalt de salderingsregeling. Maar energiekosten zijn niet de enige kostenstijgingen. Het is daarom aan te raden de meerjarenraming over 2025 op te stellen, omdat daarin gewerkt wordt met recente indexcijfers die een indicatie geven van de toekomstige cijfers bij ongewijzigd beleid. Daarna kopieert u die naar de begroting 2026.
• ANBI en KvK-nummer Vrijwel alle gemeenten en diaconieën hebben iets op de ANBI-pagina van hun website staan. Volgens de ANBI-regels is het noodzakelijk dat deze informatie actueel is, dat er een up-to-date beleidsplan op te vinden is en ook het KvK-nummer wordt vermeld. Ook dient de link die onder Ai2 in FRIS getoond wordt en die in LRP is opgegeven rechtstreeks naar de ANBI-pagina van je gemeente te leiden. Het is goed om je website te checken of alles goed is ingevuld. Zie voor een verdere toelichting en eventuele automatische koppeling de handleiding.   

 Jaarrekening 2025 

• Juiste waardering voor vaste activa en beleggingen De waardering is, behalve die van kerkgebouwen, gebaseerd op de WOZ-waarde. Voor landbouwgronden geldt 60% van de fiscale waarde. Daarbij moeten herwaarderingen en koersverschillen, die door FRIS als incidentele baten worden verantwoord, nog worden toegevoegd aan de daarvoor beschikbare bestemmingsreserves op de balans. In dat geval zijn ze niet meer als bijzondere baten zichtbaar, maar worden ze rechtstreeks toegevoegd aan het eigen vermogen. Let op de splitsing van onroerende zaken en de daarmee verband houdende herwaarderingsreserves in kerkelijke (21.95) en niet-kerkelijke activa (21.94). Mogelijk moeten zowel in de eigen administratie als in FRIS overboekingen gedaan worden. 
• Verantwoording van voorzieningen De voorzieningen op de jaarrekening moeten toereikend zijn en gebaseerd op een meerjarenonderhoudsplan. Een dergelijke voorziening valt niet onder de bestemmingsreserves in rubriek 21, maar onder de voorzieningen in rubriek 22. Mochten die in de administratie nog verkeerd staan dan moeten ze worden omgezet. Zie daarvoor de handleiding.
• Voeg een bestuursverslag toe Bij de jaarrekening moet een bestuursverslag worden gevoegd met een toelichting op de financiële cijfers, en op bijzondere ontwikkelingen in het afgelopen jaar en mogelijke ontwikkelingen in 2026. 
• Beleggingsstatuten Elke gemeente, diaconie of protestantse stichting die belegt moet een beleggingsstatuut hebben. Het beleggingsstatuut wordt naar het Classicale College voor de Behandeling van Beheerszaken (CCBB) gestuurd, dat beoordeelt of het voldoet aan de Richtlijn Beleggingen van de Protestantse Kerk in Nederland. Deze richtlijn, met een toelichting en een aantal voorbeeld beleggingsstatuten, is te vinden op de themapagina Beleggen. Het beleggingsstatuut is definitief na een akkoord van het CCBB, dat schriftelijk is meegedeeld aan de (algemene) kerkenraad. 
• Saldering van baten en lastenSommige gemeenten passen nog de saldomethode toe, bijvoorbeeld bij buffetten en catering (horeca-aangelegenheden, begraafplaatsen, bankkosten en rente), terwijl saldering al vanaf de richtlijn 2019 niet is toegestaan. Salderen geeft een onvolledig en daarmee onjuist beeld van de opbrengsten en lasten en daardoor ook vaak van het rendement.  
• Extra financieel overzicht gemeenten met eigen begraafplaats Gemeenten met eigen begraafplaats moeten de cijfers hiervan verwerken in FRIS. Voor de beoordeling daarvan is het noodzakelijk dat deze gemeenten een financieel overzicht van de begraafplaats als bijlage aan de jaarrekening toevoegen. Een voorbeeld-sjabloon van een dergelijk verslag en het controleprogramma zijn te downloaden van de website of vanuit de bijlagen in FRIS. Het sjabloon in FRIS geeft na invulling meteen aan welke bedragen waar moeten worden opgenomen. De handleiding en de vraagtekens op de diverse schermen in FRIS geven informatie en voorbeelden.  

Richtlijn begroting en jaarverslaggeving

Het GCBB heeft in 2024 de richtlijn Begroting en Jaarverslaggeving op enkele belangrijke onderdelen aangepast:   

• Een onderhoudsvoorziening moet gebaseerd zijn op een meerjarig onderhoudsplan.  
• Aanpassing van de verwerking van ongerealiseerde herwaarderingen en ongerealiseerde koersresultaten, waardoor deze niet meer als incidentele baten worden verantwoord maar  worden verwerkt in het eigen vermogen.
• Gerealiseerde herwaarderingen en koersresultaten worden rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen.  
• De mogelijkheid om wijkreserves apart te tonen in de jaarrekening.  

De netwerkdag is bedoeld voor pioniersteams die actief zijn op uiteenlopende soorten proefplekken, zoals pioniersplekken, diaconale presentieplekken en kliederkerken. Zowel startende teams als meer ervaren pioniers vinden hier een programma dat aansluit bij hun behoeften. 

Blik verbreden 

Cor Snieder, verbonden aan pioniersplek N-4-N (Neighours for Neighbours, Naaste voor Naaste) in de Groningse wijk Beijum, bezocht de netwerkdag al vijf keer. “Ik werd erop gewezen via de website Proefplekken. De eerste keer ging er ik alleen met mijn vrouw naartoe, later nam ik enkele teamleden mee. Ik vond het direct heel waardevol. Er komen mensen uit het hele land. Het is nuttig om je blik te verbreden en te horen wat er elders gebeurt. Je merkt dat je er niet alleen voor staat. Het is prachtig om te ervaren dat iedereen dezelfde droom deelt: de kerk laten voortbestaan.” 

Geestelijk aanwezig in de wijk 

Die droom probeert Snieder waar te maken in zijn eigen buurt. Met zijn interkerkelijke pioniersteam is hij nu zo’n tweeënhalf jaar bezig in de wijk Beijum waar zo’n 20.000 mensen wonen. "We doen dat in goed overleg met de protestantse wijkgemeente De Bron in de wijk. Daarnaast onderhouden we een goede samenwerking met het lokale wijkteam van de burgerlijke gemeente Groningen. We willen niet concurrerend werken, maar een niche vullen door ook geestelijk aanwezig te zijn.” Het pioniersteam bestaat uit zes mensen en bevindt zich nu in de fase van communityvorming voor volwassenen, naast een al bloeiende ‘kidsclub’ en een goed bezochte sportcommunity. 

Toerusting en inspiratie 

Het maakt niet uit in welke fase een pioniersteam zit, voor alle fasen is er aanbod, weet Snieder van vorige netwerkdagen. “Voor mensen die kennis willen maken met pionieren, voor teams die net gestart zijn én voor teams die al een tijd draaien. Wij willen bijvoorbeeld graag multicultureel gaan werken, ook daarvoor kunnen we ook terecht op de netwerkdag. En naast alle praktische informatie is er toerusting en inspiratie, ik ga altijd bemoedigd weer naar huis.” 

Passend aanbod 

Het aanbod van de netwerkdag wordt vormgegeven met de samenwerkingspartners van de Protestantse Kerk. De partners verzorgen workshops over de thema’s van de dag die voor hun achterban (en breder) relevant zijn. Zo kan elke deelnemer kiezen voor de workshops die het beste aansluiten bij zijn of haar situatie. 

>> Meer informatie over de workshops en aanmelden op Netwerkdag voor proefplekken.  

Geloof laten stromen 

De komst van The Passion naar Drenthe sluit aan bij een hartstochtelijk pleidooi dat classispredikant Ellen Peersmann eerder maakte. Geïnspireerd door The Passion in Zeist, richtte zij zich tot de organisatoren met een urgente boodschap over de situatie in haar provincie. 

"Drenthe is een geseculariseerde provincie waar een groot aantal kerkelijke gemeenten zeer kwetsbaar zijn," stelde Peersmann. Zij beschreef hoe de kwetsbaarheid zit in het tekort aan ambtsdragers en het ontbreken van bestuurlijke capaciteiten. "De ambtsdragers die de afgelopen jaren, soms 20 jaar lang, het gemeentewerk op hun schouders hebben genomen zijn moe. Sommigen van hen vragen dringend aan de classis om hun gemeente op te heffen." 

Als alternatief voor opheffing zoekt de classis samen met gemeenten naar oplossingen door middel van regionale samenwerkingsverbanden, waarbij het hoofddoel is "het geloofsgesprek weer op gang brengen" - met andere woorden: "we zetten in op het weer laten stromen van het geloof." 

Peersmanns visie komt nu tot uiting in de werkelijkheid. "Wat zou het mooi zijn wanneer we juist in deze provincie het geloof een boost geven door the Passion hier te houden," had zij gepleit. Die boost wordt nu werkelijkheid in Dwingeloo. 

The Passion 2026 wordt live uitgezonden vanuit Dwingeloo op Witte Donderdag 2 april om 20.30 uur bij KRO-NCRV op NPO 1. 

De Tweede Kamer heeft in juli 2025 de Asielnoodmaatregelenwet aangenomen. De wet verkort tijdelijke verblijfsvergunningen van vijf naar drie jaar, schrapt permanente verblijfsvergunningen en stelt illegaliteit strafbaar. Op dinsdag 9 september staat de wet in de Eerste Kamer op de agenda.

Geschapen naar Gods beeld

De Protestantse Kerk maakt zich zorgen over de huidige maatschappelijke ontwikkelingen. Vanuit haar overtuiging dat alle mensen geschapen zijn naar Gods beeld en fundamenteel gelijkwaardig zijn, pleit al jarenlang voor een vluchtelingenbeleid dat internationale verdragen respecteert, zoals het VN-Vluchtelingenverdrag en het Kinderrechtenverdrag. Voor God telt elk mens, niemand mag worden buitengesloten of gedwongen tot armoede en afhankelijkheid. 

Hulp aan mensen op de vlucht

De Protestantse Kerk en Kerk in Actie blijven zich inzetten voor hulp aan mensen op de vlucht. Gemeenten die suggesties willen krijgen wat ze zelf kunnen doen voor mensen op de vlucht, kunnen zich aanmelden voor een thema-avond hierover bij hen in de buurt of het uitgebreide stappenplan ´Betrokken bij mensen op de vlucht´ downloaden. 

Delft: Ontmoeting tussen religies bouwt bruggen

In Delft opent de Vredesweek zondag 21 september met een bijzondere viering in de Sacramentskerk. Deze oecumenische samenkomst brengt voor het laatst christenen van verschillende gemeenten samen in deze kerk, die eind november zal sluiten. Het gebouw met het woord 'Vrede' op de toren blijft echter een symbool van hoop voor de stad.Bijzonder is de Voettocht voor Vrede op woensdag 24 september, georganiseerd door een unieke samenwerking tussen de Sultan Ahmet-moskee en drie christelijke kerken. Deze wandeling van de Adelbertkerk naar de Vierhovenkerk nodigt mensen uit om 'de ander' te ontmoeten en samen te praten over wat ieder persoonlijk kan bijdragen aan vrede.

Almelo: Van schoolplein tot theaterpodium

Almelo betrekt alle generaties bij de vredesboodschap. Basisschoolleerlingen krijgen de kans om met stoepkrijt op het schoolplein te tekenen wat vrede voor hen betekent. Op zondag 21 september combineert de stad film en geloof met een voorstelling van de film 'Quisling' gevolgd door een Vredesdienst in de Grote Kerk.

Een interreligieuze uitwisseling vindt plaats op 24 september tijdens een rondleiding in de nieuwe moskee op woensdag 24 september, waarbij christenen en moslims elkaar ontmoeten. De week sluit af met de theatrale voorstelling "Zij zagen Oorlog", waarin zes verhalen over oorlogstijd worden verteld.

Deventer: Lopend en zingend voor vrede

Deventer trapt de Vredesweek af met een Walk of Peace op zaterdag 20 september. Deelnemers starten bij het Apostolisch Genootschap en lopen in kleine groepjes naar het Grote Kerkhof, waarbij ze onderweg wandelaars en omstanders verrassen met muziek en dans. Samen oefenen ze het vredeslied "Ohm, Shalom, Salaam" - een mooi symbool van verbinding tussen religies. 

Ontmoeting met moslims: stappenplan beschikbaar

Deze drie initiatieven laten zien hoe vruchtbaar de samenwerking tussen christenen en moslims kan zijn. Voor gemeenten die geïnspireerd raken door deze voorbeelden, heeft de dienstenorganisatie een praktisch stappenplan ontwikkeld voor 'ontmoeting met moslims'. Dit stappenplan biedt handvatten voor het opbouwen van respectvolle dialoog en samenwerking met moslimgemeenschappen in de eigen omgeving. 

Ga naar stappenplan 'Ontmoeting met moslims' Liturgische suggesties bij de vredesweek

Alle gemeenten en diaconieën ontvingen in maart 2025 de eerste termijnfactuurVerder lezenQuotumregeling vastgesteld met aanpassingen, regeling Solidariteitskas ingetrokken   voor het quotum. In mei 2025 ontvingen de gemeenten de eerste termijnfactuur voor de Solidariteitskas, in lijn met het synodebesluit van december 2024. 

Zodra het Generaal College voor de Behandeling van Bezwaren en Geschillen (GCBG) uitspraak heeft gedaan over de ingediende bezwaren, kan de definitieve aanslag 2025 voor het quotum en de Solidariteitskas worden vastgesteld. Het eventueel te veel of te weinig betaalde wordt dan verrekend. 

Vragen over de voorlopige aanslag 2025 kunnen gemaild worden naar quotumbeheer@protestantsekerk.nl. 

De evangelisch-lutherse synode telt 18 leden, onder wie 6 predikanten. Dit jaar zijn maar liefst 14 van hen nieuw gekozen. De synode verankert de lutherse traditie binnen de Protestantse Kerk en fungeert als adviesorgaan voor de generale synode, waar drie leden uit hun midden naartoe worden afgevaardigd. 

Markt voor lutherse spiritualiteit 

Terugkijkend ziet Andreas Wöhle dat de lutherse synode de afgelopen jaren veel bereikt heeft. “De lutherse traditie is stevig geborgd, kan de kerk dienen en blijft vindbaar.” Vooral onder een nieuwe generatie gelovigen blijkt een markt voor de lutherse spiritualiteit. “De kerk is traditioneel maar niet conservatief, ze bestaat uit kleine gemeenschappen met een warme sfeer, en kunst, muziek en dans hebben een functie in de kerk. We zien een lichte aanwas van dertigers en veertigers: een volwassen, kritische en intellectuele groep zoekenden.” Dat wordt weerspiegeld in de nieuw aangetreden lutherse synode: de helft is man, de andere helft vrouw, en een derde van de leden is jonger dan 32 jaar. “Dat is een samenstelling die past bij een kerk die aan de toekomst denkt”, vindt Wöhle. 

Sterk duo aan het roer 

Wöhle leidde de evangelisch-lutherse synode 8 jaar lang, naast zijn werk als predikant van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Amsterdam, waarvan hij 14 september wegens emeritaat afscheid neemt. Daarvoor was hij onder meer Europasecretaris voor de Lutherse Wereldfederatie (LWF) in Genève. Op 5 juli jl. droeg hij het ambtskruis over aan zijn opvolger, ds. Margo Jonker. Zij vormt samen met vicepresident ds. Willy Metzger (man) het ideale koppel om de lutherse synode te leiden, vindt Wöhle. “Er is een heel sterke synode gekozen: goed gemotiveerd en met brede kennis en ervaring op bestuurskundig, financieel en juridisch gebied. Ze kan voortvarend en daadkrachtig aan de slag.” 

Gemeente als inspiratiebron 

Jonker was de laatste 3 jaar al toegevoegd lid van de synodale commissie. Ze vindt het een voordeel dat ze uit het gemeentewerk komt. "Hier draait het erom samen met mensen onderweg te zijn door het leven, en elkaar daarin bij te staan. De gemeente is mijn inspiratiebron, daar leef ik voor. Vandaaruit komen andere dingen voort, zoals betrokkenheid bij het landelijke werk.”  

Ze benadrukt dat de synode een gezamenlijke verantwoordelijkheid draagt. “We gaan op een nieuwe manier werken: de taken verdelen, elkaar versterken, samen door de uitdagingen heen die voor ons liggen. Met elkaar dragen we het geheel. Ik kan het niet anders doen dan met elkaar.”  

Samen kerk zijn 

Voor de komende jaren ziet Jonker een belangrijke taak: gemeenten helpen om levendige gemeenschappen te blijven, ondanks krimp en een veranderende samenleving. “Hoe kunnen kerken plaatsen blijven waar mensen meer horen dan wat de media brengen? We moeten met elkaar blijven nadenken, de menselijkheid in elkaar blijven zien. Het is belangrijk dat er levendige gemeenschappen zijn waar mensen dat met elkaar zoeken en beleven." 

Daarbij hoopt ze dat de lutherse traditie ook in de toekomst een inspiratiebron blijft. “Elke traditie heeft iets waardevols. Als we die diversiteit blijven waarderen, kunnen we écht samen kerk zijn.” 

Dr. Andreas Wöhle neemt op zondag 14 september afscheid van de ELG Amsterdam. Op 13 september is er ter gelegenheid van zijn afscheid een symposium over creatieve theologie met lezingen, performances en muziek, met lutherbier en lekkere hapjes. Je bent van harte welkom! Wel even aanmelden via Symposium Lutheran Theology. 

Steeds meer gemeenten en diaconieën gebruiken de meerjarenraming voor hun begroting voor het komende boekjaar. Bij ongewijzigd beleid geeft deze raming een goed overzicht van de financiële situatie voor de komende acht jaren. Het grote voordeel van een meerjarenraming is dat een van de scenario’s gekopieerd kan worden naar de begroting voor het komend jaar. Dan worden zowel de begroting voor het komend jaar als die voor de daaropvolgende jaren voor colleges inzichtelijk en kan er (preventief) beleid op gemaakt worden.

Er zijn enkele aandachtspunten bij het opstellen van een meerjarenraming: 

• Bij het openen van de meerjarenraming heeft FRIS bij de baten en lasten al bedragen berekend op basis van de laatst ingediende jaarrekening en algemene indexcijfers. Een aantal belangrijke aspecten wordt weergegeven in de vorm van een dashboard. Wijzigingen in de meerjarenraming zijn direct zichtbaar op het dashboard.
• Bekijk eerst of de indexcijfers D, die betrekking hebben op levend geld, gewijzigd moeten worden. De voorstelwaardes zijn bepaald op basis van historische gegevens, maar alleen met plaatselijke kennis kan bepaald worden of die gegevens bruikbaar zijn voor de toekomst. Vaak zullen deze voorstelwaardes aangepast moeten worden.
• In de meerjarenraming mogen uitsluitend mutaties (geen eindbedragen) worden opgenomen bij de aanpassingen voor de komende jaren. Alleen bij de kolom ‘(alt.) Begroting’ worden er eindbedragen gebruikt.
• Incidentele baten en lasten worden niet geïndexeerd. Ook moeten eindbedragen ingevuld worden, dus geen mutaties. Hetzelfde geldt voor toevoegingen en onttrekkingen aan bestemmingsreserves en -fondsen.
• Incidentele baten en lasten zijn meestal niet voorspelbaar. Neem incidentele baten en lasten alleen op als deze voldoende zeker zijn..
• De laatst ingediende jaarrekening is het uitgangspunt voor de voorgestelde begroting van het komende jaar. Die begroting kan aangepast worden. De waar nodig aangepaste begroting is het uitgangspunt voor de ramingen voor de volgende jaren. Dat geldt ook als er sprake is van een al ingediende begroting.
• Indexcijfers worden per jaar toegepast met als uitgangspunt de laatst ingediende jaarrekening.
• Let er bij afschrijvingen op dat het totaal van de afschrijvingen in de meerjarenraming niet groter is dan de waarde van de betreffende activa.
• Balansmutaties van de activa zijn er alleen als je activa koopt, verkoopt of herwaardeert of leningen verstrekt, dat wil zeggen activiteiten die van invloed zijn op de liquiditeit en eventueel de buffer. De herwaardering van vaste activa kun je het beste uitsluitend gebruiken bij verkoop, omdat dan de herwaardering moet vrijvallen.
• Balansmutaties van de passiva zijn er als je leningen aangaat of aflost of als er onttrekkingen zijn aan voorzieningen. Alleen dan hebben ze invloed op de liquiditeit.
• Let bij de balansposten op de mutaties in de voorzieningen: alleen de onttrekkingen worden opgenomen. Bij groot onderhoud gebeurt dat in het jaar waarin volgens het meerjarenonderhoudsplan het onderhoud uitgevoerd moet worden. Dotaties aan voorzieningen worden alleen opgenomen bij de lasten en niet bij de balans. Neem onttrekkingen aan voorzieningen niet op als negatieve lasten.
• Bij de berekening van de liquiditeit worden posten die geen invloed hebben op de liquiditeit, zoals afschrijvingen en dotaties aan de voorzieningen, buiten de berekening gehouden.
• Op het scherm ‘Analyse’ wordt het verloop van een aantal vermogensaspecten en van de opbrengsten levend geld getoond. Bekijk of er geen ongewenste ontwikkelingen in het verloop van deze zaken zijn. In FRIS is een uitgebreide toelichting bij dat scherm opgenomen.
• Sluit de meerjarenraming af als deze klaar is. Kopieer deze eventueel van de begroting voor het komend jaar. Of dien de meerjarenraming  indien nodig in, bijvoorbeeld bij een solvabiliteitsaanvraag of samengaan van gemeenten. Als een meerjarenraming niet afgesloten of ingediend is, kan de meerjarenraming voor het volgende jaar niet gestart worden.

Verdere informatie is te vinden via de vraagtekentjes op enkele schermen en in de uitgebreide handleiding met praktijkvoorbeelden. Daarin wordt ook uitgelegd hoe FRIS omgaat met indexcijfers en balansmutaties. Let daarbij speciaal op de uitleg over baten en lasten en de balans.

De cijfers uit de meerjarenraming kunnen eenvoudig worden gekopieerd naar de eerstvolgende begroting, wat veel werk bespaart. Bovendien biedt een meerjarenraming, mede door de gebruikte indexen voor baten en lasten, een veel completer overzicht van toekomstige ontwikkelingen. Hierdoor kunnen tijdig beleidsmaatregelen worden genomen. 

Uitgebreide inzichten voor 2025 

De meerjarenraming 2025, die kan worden gemaakt zodra de jaarrekening 2024 is ingediend, is op diverse punten uitgebreid en gewijzigd. Dit geeft gemeenten meer inzicht in exploitatie en verdere analyse voor de komende jaren. Naast een scherm voor de balansmutatie is er nu ook een scherm ‘Balans’, waarop de ramingen van de balansen voor de komende acht jaar zichtbaar zijn, nadat alle benodigde gegevens zijn ingevoerd. 

Eenvoudige afhandeling van herwaarderingen 

De afhandeling van herwaarderingen van vaste activa en van koersresultaten van effecten en beleggingsfondsen is vereenvoudigd. Bij de vaste activa worden de herwaarderingen opgegeven bij ‘Balansmutaties’. Bij de incidentele baten wordt bij de rekeningen voor koersresultaten en herwaarderingen opgegeven welke bedragen direct in het resultaat verwerkt moeten worden. Als het hele bedrag van koersresultaten of herwaarderingen naar de herwaarderingsreserves of de reserves koersverschillen moet, zijn bij de betreffende batenrekeningen geen boekingen nodig. FRIS berekent dan wat er naar de bestemmingsreserves voor koersverschillen of herwaarderingen gaat. Dat bedrag is zichtbaar onder ‘Balansmutaties’. Zie voor meer informatie over de afhandeling van herwaarderingen en koersresultaten de Richtlijn begroting en jaarverslaggeving PKN. 

Voordelen van een meerjarenbegroting: 

• Elke gemeente heeft een beleidsplan met een financiële paragraaf. De meerjarenraming in FRIS kan worden gebruikt om deze te maken, wat inzicht geeft in de kerkelijke financiële situatie voor de komende acht jaar. Een meerjarenraming in FRIS geeft direct alle uitkomsten, gebaseerd op landelijk verwachte indexcijfers. Open de meerjarenraming in FRIS en je ziet de uitkomsten bij ongewijzigd beleid. Bij een ongewijzigde situatie in het komende jaar hoeft er vaak geen actie meer te worden ondernomen. 
• Je krijgt inzicht in de financiële situatie van de komende jaren, zowel voor exploitatie als voor de balans. 
• Aan de hand van een meerjarenraming kun je het beleid aanpassen of andere maatregelen nemen die de continuïteit van de gemeente beïnvloeden. 
• Je kunt de meerjarenraming in FRIS kopiëren naar de begroting voor het komende jaar, wat dubbel werk voorkomt. 

Praktisch Voorbeeld: Gemeente X 

Gemeente X heeft de jaarrekening 2024 ingediend. Vanaf dat moment kan de meerjarenraming 2025 worden geopend. Hierin staan (voor zover beschikbaar) de balanscijfers van minimaal de laatste drie jaren (tot en met 2024), de begroting 2025, de begroting 2025 voor gewenste aanpassingen, het voorstel voor 2026 en een kolom begroting 2026. In het scherm ‘totaal’ staan de exploitatiecijfers en de gevolgen voor vrije buffer en liquiditeit. Bovendien is er een scherm waarin je balansmutaties kunt verwerken, waarna FRIS een volledige balans berekent. 

Stappen voor aanpassing en analyse 

Deze cijfers gaan uit van ongewijzigd beleid, maar wel gecorrigeerd met de gevolgen van inflatie via de indexcijfers die op het scherm ‘variabelen’ staan. Omdat er soms eenmalige bijzonderheden zijn, moeten de cijfers wel beoordeeld worden. De begroting 2025 kan als gevolg van onverwachte ontwikkelingen gedurende het jaar worden aangepast. Ook de begroting 2026 kan naar eigen inzicht worden aangepast. Dat werkt als volgt: 

• Scherm Variabelen: Controleer of de predikantsbezetting en de index onder D (voor de opbrengst levend geld) juist zijn. Pas ze eventueel aan. 
• Scherm Baten: Corrigeer per scherm eventuele eenmalige bijzonderheden en vermeld alleen de mutatie. Door het knopje ‘raming’ (links bovenin) naar rechts te schuiven, is te zien of de cijfers voldoen aan de eigen verwachting. 
• Scherm Lasten: Hier geldt hetzelfde als bij het scherm baten. Beoordeel of er op de activa niet méér wordt afgeschreven dan de boekwaarde van de activa. 
• Scherm Balansmutatie: Hier worden de mutaties op de balansrekeningen opgegeven, bijvoorbeeld als er activa worden gekocht of verkocht, aflossingen op uitstaande leningen worden ontvangen of betaald, en als er onttrekkingen/betalingen worden gedaan uit de voorzieningen. Al deze mutaties werken door op de liquiditeiten. 
• Eventueel kun je herwaarderingen toepassen op de activa. Zowel voor bij- of afboekingen naar aanleiding van waardestijgingen of -dalingen als voor afboekingen naar aanleiding van verkopen zijn per rekening aparte regels beschikbaar. 
• Voor de mutaties in de vaste activa zijn aparte kolommen beschikbaar voor investeringen en desinvesteringen. Bij desinvesteringen kun je dan meteen de vrijval van de herwaarderingen verwerken. 
• Op het scherm Balans is de geraamde ontwikkeling voor de komende negen balansen zichtbaar. 
• Ga tot slot naar het scherm Analyse en bekijk de cijfers. Kijk ook naar het verloop van de voorzieningen: zijn die voldoende gebleken of is er te veel onttrokken zodat een extra dotatie nodig is? 
• Tot slot: noteer nooit eindtotalen, altijd mutaties. 

Belangrijke aandachtspunten bij verkoop van activa 

Een bijzonder punt van aandacht is de verkoop van activa (punt 4). Bij verkoop zullen over het algemeen de volgende mutaties moeten worden uitgevoerd: 

• De boekwaarde als desinvestering opnemen in de kolom desinvestering. 
• Bepaling van het resultaat (netto-opbrengst minus boekwaarde) en dat boeken als incidentele bate of last in rubriek 95 of 65. 
• Vrijval van de herwaardering boeken in rubriek 00 en rubriek 21. Let daarbij op de speciale kolom voor verkoop in rubriek 21. Door de vrijval daarin te boeken komt deze niet als incidentele bate in het resultaat, maar gaat rechtstreeks naar de Algemene reserve.
• Eventueel via incidentele baten vrij laten vallen van een voorziening die op het verkochte actief betrekking heeft. 
• Zorgen dat eventuele baten (bijvoorbeeld huren) en lasten (bijvoorbeeld afschrijvingen en onderhoud), die vervallen door de verkoop, weggehaald worden bij de baten en lasten voor toekomstige jaren na de verkoop. 

Bij verkoop van effecten doet zich hetzelfde voor. Ook daar wordt de verkoopwinst apart geboekt en wordt de vrijval vanwege gerealiseerde koersresultaten in een daarvoor speciale kolom verantwoord, waardoor deze rechtstreeks wordt toegevoegd aan de Algemene reserve.

In de handleiding en onder de vraagtekentjes op de schermen staan andere voorbeelden. 

Als alles beoordeeld is en er akkoord is gegeven, volgt het scherm 'Afronden en kopiëren'. Daar kunnen de gegevens gekopieerd worden naar de begroting voor het komende jaar.