Dit thema is gebaseerd op het laatste hoofdstuk uit de visienota 'Midden in het leven' en nodigt gemeenten uit om met nieuwe ogen te kijken naar de werking van Gods Geest in het dagelijks leven.   

Ontvankelijkheid   

Het jaarthema daagt gemeenten uit om bewust aandacht te schenken aan de onverwachte manieren waarop de Geest zich manifesteert, zowel binnen als buiten de kerkmuren. Het stimuleert gemeenteleden om ontvankelijk te zijn voor Gods aanwezigheid in het alledaagse en te herkennen hoe de Geest werkt.   

"Gods Geest is altijd in beweging en vindt steeds nieuwe, verrassende wegen," aldus scriba René de Reuver. "Dit jaarthema nodigt ons uit om met verwondering te kijken naar wat er om ons heen gebeurt en te ontdekken hoe de Geest werkzaam is in kerk én samenleving. Het gaat erom dat we als gemeenten leren meebewegen met Gods missie en ons laten verrassen door zijn creatieve werk in het leven van alledag."   

De scriba moedigt gemeenten aan om het jaarthema op te pakken en er lokaal invulling aan te geven. “Het thema biedt mogelijkheden voor verdieping en vernieuwing in de gemeentelijke praktijk, waarbij de focus ligt op het opmerkzaam zijn voor Gods Geest in het midden van ons bestaan.”   

Illustratie bij jaarthema   

De afbeelding uit de visienota die het hoofdstuk 'Midden in het leven' vertegenwoordigt, weerspiegelen precies hoe Gods Geest ons verrast met Zijn creatieve werking in de veelkleurigheid van het dagelijks bestaan. 

De illustratie toont een vlamvormig symbool in levendige kleuren dat de veelzijdige werking van Gods Geest uitbeeldt. De witte lijn die door het symbool loopt, verwijst naar de Heilige Geest als een duif, terwijl de vlam de vurigheid van de Geest symboliseert. De druppel staat voor het levengevende water en de kleurigheid representeert zowel de creativiteit van de Schepper als de veelkleurigheid van de schepping en de kerk.   

Rode draad   

De dienstenorganisatie gebruikt het jaarthema als rode draad voor haar dienstverlening en ontwikkelt diverse materialen die gemeenten kunnen gebruiken in hun activiteiten. Er komt in ieder geval gespreksmateriaal, een bijbelquiz, een fotospel en liturgische suggesties. Deze komen in mei beschikbaar. Ook komt het thema terug in landelijke uitingen zoals de Protestantse Lezing, de advents- en veertigdagentijdkalender. 

Alle plaatselijke gemeenten dragen jaarlijks bij aan de Solidariteitskas. Een gemeente die financiële steun nodig heeft om een vernieuwend plan uit te voeren kan subsidie aanvragen bij de Solidariteitskas.

Subsidiemogelijkheden

Gemeenten kunnen subsidie aanvragen voor samenwerkings- en revitaliseringskosten en fusieprocessen met andere gemeenten. Ook kan een bijdrage worden verstrekt in de kosten van nieuwbouw, verduurzaming, restauratie van een kerkgebouw of kerkorgel, als de gemeente hiervoor zelf niet voldoende financiële middelen heeft. 

De kerk open in Coevorden

Een voorbeeld van zo’n subsidie is de financiële bijdrage voor het samengaan van de hervormde gemeente en de gereformeerde kerk in Coevorden. Met een perspectiefsubsidie uit de Solidariteitskas konden de beide gemeenten een extern adviseur inschakelen om het proces van samengaan te begeleiden en een kerk te worden voor de hele buurt. “Als nieuwe Protestantse Gemeente Coevorden willen we de kerk ook doordeweeks openstellen voor de hele buurt", vertelt kerkrentmeester Leen Jansen Schoonhoven. Elke week is er een spelletjesmiddag voor ouderen, er is een kerkcafé in de kerkzaal voor koffie, thee en gesprek. “En we dromen van meer: we willen iedere dag een plek zijn waar je problemen en zorgen met elkaar kunt delen en waar we kunnen laten zien hoeveel moois het geloof en de kerkgemeenschap bieden.”

Bestel de nieuwe flyer

Met de flyer informeer je gemeenteleden aan de hand van een voorbeeld over het doel en de noodzaak van een bijdrage aan de Solidariteitskas. Bestel de flyer voor 2025 gratis via de webwinkel van de Protestantse Kerk.

Bestel de flyers

Lees meer over de subsidiemogelijkheden via de Solidariteitskas:

Als inwoner van het dorp zelf een steentje bijdragen aan duurzaamheid, dat is wat ‘Duurzaam Bennekom’ beoogt met zijn activiteiten. De inspiratie daarvoor komt ‘uit de geloofsbasis om liefde en recht te doen aan de aarde en aan mensen’, zo vermeldt de website. Het initiatief komt vanuit de hervormde en de gereformeerde kerk van Bennekom. Bijna duurzaamheidsinitiatieven in het dorp, zoals het Repaircafé, en de zwerfafvalbrigade, zijn aangesloten. 

40dagenchallenge 

Gerard van der Laan, een van de initiatiefnemers van Duurzaam Bennekom en aangesloten bij de gereformeerde Brinkstraatkerk, vindt de Veertigdagentijd een prima tijd om na te denken over de impact van je gedrag op de aarde. “Het is een periode van inkeer, en het is een beperkte periode, 40 dagen. Daarvoor kun je een mooi programma bedenken. Dit jaar wilde een groepje graag bezig met lokale, biologische en duurzame voeding. Wat je op je bord hebt, maakt uit voor je impact op de aarde. We bijten ons zes weken lang in het thema vast. Het thema is natuurlijk voor álle Bennekommers relevant, en leuk is dat de deelname van niet-kerkelijke inwoners groot is. Het zorgt voor verbinding tussen kerk en dorp, tussen kerkleden en niet-kerkleden.” 

De activiteiten 

Hoe kun je beter voor de aarde zorgen, dat is in het kort de 40dagenchallenge. De deelnemers krijgen daarvoor inspiratie via onder meer nieuwsbrieven. Ze krijgen ook een opdracht mee: wat is jouw challenge? Een boekje met QR-codes geeft tips en inspiratie voor alle dagen in de vastentijd. 

Het programma bevat acht activiteiten waarmee ze zelf iets kunnen proberen. Van der Laan: “De aftrap was op Aswoensdag met een fantastische lezing van Natasja Oerlemans van het Wereld Natuur Fonds. Zij heeft het mondiale plaatje laten zien en had goede tips, bijvoorbeeld als het gaat om je koopgedrag in de supermarkt. Er waren 9 lokale initiatieven aanwezig rond voeding en duurzaam eten. De bijna 100 deelnemers lieten zien dat het thema leeft. 

Een greep uit de andere activiteiten: kookworkshops, een kinderkookboek gemaakt door de basisscholen, een bijeenkomst om ervaringen en tips rond de plantaardige keuken uit te wisselen, een excursie naar een zorgboerderij met boerderijwinkel en een wereldse maaltijd, bereid door mensen uit het azc onder het mom ‘samen eten verbindt’. De afsluiting van de 40dagenchallenge wordt gevormd door de Food Floor: (h)eerlijk eten uit de wereldkeuken, met een terugblik op de challenge. “We stoppen vóór de Stille Week, dan zijn er al veel kerkelijke activiteiten.”  

Een beweging 

Doordat alle duurzaamheidsinitiatieven in Bennekom aangesloten zijn bij Duurzaam Bennekom, kun je langzamerhand spreken van een ‘beweging’, meent Van der Laan, en die groeit langzaam. “We genereren aandacht in onder meer de kerkbladen en lokale media. Er zijn inmiddels 400 nieuwsbriefabonnees. We krijgen enthousiaste reacties, tijdens bijeenkomsten of achteraf, via de mail. Ook de betrokken kerkenraden zijn enthousiast. Elk jaar vertellen we wat we gedaan hebben en wat we van plan zijn. We verantwoorden onze uitgaven. De kosten zitten in de website, de promotie en in de organisatie van activiteiten. De kerkgebouwen, waar veel bijeenkomsten plaatsvinden, zijn kosteloos beschikbaar.” 

Het verschil maken 

Persoonlijk voelt Van der Laan een enorme verantwoordelijkheid om informatie te delen en niet stil te zitten. “We staan als mensheid voor een aantal heel grote uitdagingen qua klimaatverandering, biodiversiteit en vervuiling, het is alle hens aan dek. Door mijn professie weet ik veel van deze mondiale trends, ik neem mensen hier graag in mee. Het delen van kennis en kunde kan helpen om het verschil te maken en mensen in beweging te krijgen.”  

De 40dagenchallenge is door andere gemeenten vrij gemakkelijk te kopiëren, denkt Van der Laan. "Vraag je wel altijd af: wie is de doelgroep? Betrekken we alleen de kerk of ook ons dorp of de wijk? Kunnen we wellicht aansluiten bij andere activiteiten? Of kunnen we ons bestaande veertigdagentijdproject groen inkleuren? Als het een succes wordt, moet je het jaar daarop weer iets moois bedenken. Weet waar je aan begint, het kost veel tijd. Bedenk of je daar de capaciteit voor hebt.” 

Cadeauboekje Pinksteren

'De schat onder je voeten' is en mooi geïllustreerd boekje met een beeldverhaal, een toelichting hierop en een uitleg van de gebeurtenissen rond het Pinksterfeest vanuit de Bijbel. Mooi om uit te delen aan bezoekers van de kerk.

Boekje 'De schat onder je voeten' | Doos met 128 stuks | 50 euro

Geschenkboekje rouw 

Het geschenkboekje 'Voor wie los moet laten' is bedoeld voor nabestaanden of mensen voor wie een afscheid nabij is. Het boekje bevat gebeden, citaten, overdenkingen en korte verhalen van onder andere Margriet van der Kooi, Marleen van der Louw en Werner Pieterse. Zij geven woorden aan gemis en rouw, maar ook aan hoop, troost en vertrouwen. Mooi om bijvoorbeeld te geven tijdens pastorale bezoeken of tijdens de laatste zondag van het kerkelijk jaar. 

Boekje 'Voor wie los moet laten' | Doos met 26 stuks | 75 euro

Cadeauboekje doop 

In het boekje ‘Een nieuw begin’ geven dominees allerlei suggesties voor geloofsopvoeding. Een leuk boekje om cadeau te geven bij de (kinder) doop. Tips voor aan tafel, bij het opstaan en slapengaan, en ideeën om de verschillende momenten in het (kerkelijk) jaar aan te grijpen om met extra aandacht vorm te geven aan je levensovertuiging. Er is ook aandacht voor de betekenis van de doop en mogelijke alternatieve rituelen.  

Boekje 'Een nieuw begin' | Doos met 26 stuks | 75 euro

Christelijke kerstgeschenken Kerst 

Tijdens de adventsperiode of kerstnachtdienst iets geven aan de aanwezigen? Er zijn diverse christelijke kerstboekjes beschikbaar. Bijvoorbeeld

• Het boekje ‘De prinses zonder kroon’. In dit boekje wordt op een laagdrempelige wijze uitgelegd waarom mensen wereldwijd Kerst vieren.
• De raamsticker ‘Joy to the world’ (zie foto) misschien geschikt. Een hoopvolle tekst die mensen op het raam kunnen plakken. Als gemeente kan je hier je eigen kerstgroet aan toevoegen.

Bestel de kerstgeschenken hier

Daarnaast zijn er bij het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap diverse kerstboekjes voor kinderen te koop. 

Hoe ga je in godsnaam met het leven om? Is er in deze schreeuwende wereld nog plek voor liefde, stilte en twijfel? In een tijd vol onzekerheden, onrust en verandering zoekt Bas Ragas naar antwoorden in een eeuwenoud verhaal. Bas neemt je mee door de Bijbel met muziek van Bach tot Presley, humor, ontwapende kwetsbaarheid en confronterende dialogen. Een reis door het meest geciteerde en misschien wel onbegrijpelijkste boek ter wereld.

Dit is je laatste kans om deze prachtige, ontroerende productie te ervaren. Met slechts enkele voorstellingen in mei 2025 sluiten we dit hoofdstuk voorgoed af.

Bestel hier je tickets 

Vragen

Heb je vragen? Mail dan naar info@protestantsekerk.nl of bel naar (030) 880 1880. Deze voorstelling is een productie van Nachtzon Media in samenwerking met de Protestantse Kerk en wordt mede mogelijk gemaakt door het fonds Kerk en Wereld.

Heldere stappen 

Het beroepingswerk is opgedeeld in vier logische fasen, waardoor kerkenraden precies weten waar ze staan en welke stappen ze moeten zetten. Van de voorbereidingsfase via het zoeken naar kandidaten en het formele beroepingsproces tot de bevestiging en intrede van de nieuwe predikant - alle stappen zijn helder beschreven en gestructureerd. 

Gerichte adviezen 

Naast het algemene stappenplan voor de kerkenraad is er ook een specifiek stappenplan voor de beroepingscommissie ontwikkeld. Dit aparte stappenplan helpt de commissieleden bij hun belangrijke taak om een nieuwe predikant te vinden. Het biedt gerichte adviezen voor het voeren van gesprekken, adviezen om te komen tot een keuze voor een kandidaat en adviezen voor het rapporteren aan de kerkenraad. Door deze ondersteuning kan de beroepingscommissie doelgericht en effectief te werk gaan in het zoekproces naar een predikant die past bij het profiel van de gemeente. 

Praktische hulpmiddelen bij elke stap 

Het vernieuwde stappenplan koppelt praktische hulpmiddelen aan elke stap. Of het nu gaat om voorbeeldbrieven, juridische adviezen of checklists - bij elke fase zijn direct bruikbare documenten beschikbaar. Dit bespaart kerkenraden en beroepingscommissies veel tijd en zorgt ervoor dat geen enkele stap wordt overgeslagen. 

Bekijk het volledige stappenplan op protestantsekerk.nl/beroepingswerk/stappenplan en ontdek hoe dit instrument de kerkenraad en de beroepingscommissie kan ondersteunen in het vinden van een predikant die past bij de gemeente. 

Zie je een foutje of heb je een suggestie, stuur dan een reactie naar tips@protestantsekerk.nl. 

De Protestantse Gemeente Maas-Beekdal hield op zondag 5 november een duurzaamheidsviering. Dat doet ze een paar keer per jaar. De gemeente vindt duurzaamheid dichtbij belangrijk, maar ook verder weg. Daarom steunt ze een duurzaamheidsproject in Rwanda waarbij kinderen via stripverhalen meer leren over mensenrechten en milieu. 

Project kiezen 

Iet Littel zit in de zwo-commissie van de gemeente. “We zijn onderdeel van de diaconie en vergaderen veel samen. Natuurlijk zijn we promotors van het werelddiaconaat. Hierbij worden we geholpen door Kerk in Actie-consulent Nic Rijnbende. Toen wij een nieuw project wilden kiezen, is hij langs geweest en heeft hij ons wat mogelijkheden laten zien. Voor ons was dit de eerste keer dat we contact hadden met een Kerk in Actie-consulent. Eerder steunden we altijd een eigen project. Ik wist eigenlijk niet dat Kerk in Actie consulenten heeft. Het is erg fijn om iemand te hebben die met je meedenkt en over een project kan komen vertellen.” 

Oogstmarkt 

Dat is precies wat Nic Rijnbende deed tijdens deze duurzaamheidsviering. Hij vertelde eerst iets over Rwanda en daarna over het stripboekenproject. Met filmpjes kon hij er ook iets van laten zien. “Ook de predikant had haar preek toespitst op het thema duurzaamheid, en de liederen pasten erbij”, zegt Iet Littel. “En na de dienst was er een oogstmarkt. Die houden we al vele jaren en de opbrengst is altijd voor het project dat we steunen. Gemeenteleden verkopen fruit uit eigen tuin of zelfgemaakte jam, chutney of siroop. Iemand maakt altijd appelmoes. Zelf raap ik van tevoren noten die ik verkoop. Er zijn ook cakes en wafels. En legpuzzels! We gaan de donkere dagen weer tegemoet, mensen vinden het dan leuk om te puzzelen. We houden de oogstmarkt twee zondagen achter elkaar. Alles wat er over is van de eerste keer, proberen we de week erna alsnog te verkopen. Dan zijn er weer andere mensen in de kerk.” 

Stripboekenproject Rwanda 

Via leerzame stripboeken leren kinderen in Rwanda meer over thema’s als gezondheid, normen en waarden, en duurzaamheid. Elk jaar komen er twee nieuwe onderwerpen bij en worden er 3000 boeken verspreid. Dit gebeurt via scholen.  

Het project is onderdeel van actieland Rwanda. Kerk in Actie heeft zeven actielanden. Gemeenten die een actieland kiezen, krijgen drie keer per jaar automatisch nieuwe materialen, waaronder video’s, om de projecten uit dit land onder de aandacht te kunnen blijven brengen. 

Meer informatie over de actielanden

Consulenten Kerk in Actie

Nic Rijnbende is een van de acht consulenten van Kerk in Actie. Hij is consulent voor gemeenten in Noord-Brabant, Limburg, Zeeland en de Zuid-Hollandse eilandenDe consulenten ondersteunen gemeenten om diaconaat handen en voeten te geven. Ze denken mee, ondersteunen met ideeën en materialen en zijn altijd bereid om langs te komen.

“Wat me bij PG Maas-Beekdal opviel, is de goede samenwerking tussen de zwo-commissie en de diaconie. Ik zie nog te vaak dat dit twee losse clubs zijn. In sommige gemeenten ontmoeten ze elkaar niet eens! Terwijl werelddiaconaat natuurlijk ook gewoon bij de diaconale taak van de gemeente hoort, het is een twee-eenheid. Als zwo-commissie en diaconie samenwerken, of als er op zijn minst een linking pin is, vergroot dit betrokkenheid, draagvlak en slagkracht. Ook voor ons als consulenten is zo’n samenwerking fijn. Ik kwam bij deze gemeente omdat ze een buitenlands project wilde kiezen, maar inmiddels zijn we ook in gesprek over de armoedecampagne van Kerk in Actie en zijn er zelfs plannen om die breed in Zuid-Limburg uit te rollen. De duurzaamheidsviering op 5 november was door een bredere werkgroep voorbereid. De predikant was erbij betrokken, en zij betrok op haar beurt de kinderen weer bij het onderwerp. Voor de oogstmarkt was iedereen die maar iets te delen had, gemobiliseerd. Bij het koffiedrinken merkte ik dat iedereen zich betrokken voelde. Over ‘geloven in delen’ gesproken.” 

Bekijk hier wie de diaconale consulent van jouw gemeente is

Indexering controlecategorieën 

De intervallen die bepalen in welke controlecategorie (micro, klein, middelgroot of groot) een gemeente valt, zijn opnieuw vastgesteld. Doordat er enkele jaren geen indexering had plaatsgevonden, komt de stijging dit jaar uit op 18%. De verwachting is dat de reguliere indexering vanaf nu jaarlijks 3 tot 4 procent zal bedragen. De geactualiseerde intervallen gelden vanaf boekjaar 2025. 

Daarnaast is artikel 2 van de richtlijn controle jaarverslaggeving PKN aangepast om de jaarlijkse indexering officieel vast te leggen. De meest recente versie van de richtlijn is te vinden op de overzichtspagina met alle richtlijnen van het Generaal College voor de Behandeling van Beheerszaken (GCBB). 

Verwerking herwaarderingen in FRIS 

Ook de verwerking van koersverschillen en herwaarderingen in FRIS is gewijzigd. Vanaf boekjaar 2024 worden deze niet langer weergegeven onder incidentele baten en lasten, mits het herwaarderingsbedrag of koersverschil voor hetzelfde bedrag is toegevoegd aan of onttrokken van de reserves in rubriek 21. 

>> Meer aandachtspunten bij de jaarrekening 2024 lees je hier:

De Bethelkerk in Scheveningen wil de Bijbel verstaanbaar maken voor mensen van vandaag. Dat doet ze onder meer met het project De Nieuwe Passie, waarin gezocht wordt naar eigentijdse vormen om het lijdensverhaal te verbeelden. Dit jaar maakte ontwerper Floris Hovers een moderne kruisweg. In veertien staties vertelt hij in zijn kenmerkende minimalistische stijl het passieverhaal. 

Tot de verbeelding 

“Kunst en muziek helpen mensen om te bezinnen. Beelden raken soms meer dan woorden”, zegt Gerco Lock, predikant van de Bethelkerk en initiatiefnemer van De Nieuwe Passie. Sinds 2021 vraagt hij een kunstenaar, schrijver of fotograaf iets te maken of samen te stellen bij het lijdensverhaal. Eerder waren dat Marc Mulders, Willem Jan Otten, Paul van Dongen en Maarten Corbijn. Lock: “We hebben veel geluk gehad met Marc Mulders die ik als eerste kunstenaar benaderde, daarna wilden de anderen ook meedoen. En blijkbaar spreekt het lijdensverhaal veel mensen aan, het is in de kunstgeschiedenis niet voor niets het meest verbeelde verhaal.” 

Onthulling 

De onthulling van de kruisweg is op Palmzondag, 13 april om 19.00 uur. Het wordt een complete uitvoering, met muziek door het orkest van Ars Musica. Hovers bouwt de 14 scènes voor in de kerk stap voor stap op, de kruisweg ontstaat dus tijdens de dienst. “Hovers heeft gevraagd of we dit van bovenaf kunnen filmen”, vertelt Lock. “Op het grote scherm kunnen we dan laten zien hoe hij aan het bouwen is. Verhaal en muziek versterken elkaar.” 

Gemeenteproject 

De Nieuwe Passie is behalve een voorstelling met kunst en muziek ook een gemeenteproject. In de Stille Week maakt Gerco Lock in de vespers gebruik van de moderne kruisweg. Deze vespers zijn te bezoeken en online te volgen via de website van de Bethelkerk. Verder sluiten verschillende gesprekskringen aan bij de kunst, en de kinderen maken bij de kindernevendienst hun eigen kruisweg. “De kerk is in de Stille Week regelmatig open, dan kunnen mensen komen kijken. We nodigen zelf ook groepen uit. Zo kwam vorig jaar een groep roep uit het verpleeghuis in de wijk. Veruit de meeste bezoekers, ook tijdens de onthulling van de kruisweg op Palmzondag, komen van buiten de kerk.” 

Lock denkt alweer na over volgend jaar. “Pasen is toch het hoogtepunt van het kerkelijk jaar, en de periode die eraan voorafgaat spreekt veel mensen aan, velen willen iets met verstilling. Met De Nieuwe Passie sluiten we daarbij aan.” 

>> In 2021 stond de Bethelkerk centraal in een uitzending van Petrus in het land, nog te bekijken via npostart.nl. 

De Classicale Colleges voor de Behandeling van Beheerszaken (CCBB’s) hanteren, mede vanwege de ANBI-status van de Protestantse Kerk, een strak schema voor de inleverdatum van de jaarrekening. De jaarrekeningen over 2024 moeten daarom uiterlijk 15 juni 2025 worden ingediend. Onderstaande tijdlijn biedt houvast en kan worden afgestemd met een extern administratie- of accountantskantoor. 

De tijdlijn is een advies en kan worden aangepast aan de vergaderdata van de colleges. De einddatum is echter verplicht; alleen om gegronde redenen kan uitstel worden aangevraagd bij het CCBB door de kerkenraad zelf. Zodra de jaarrekening 2024 is ingediend en afgehandeld, kan de meerjarenraming voor 2025 worden opgesteld. In een later stadium kan er vanuit deze meerjarenraming de begroting 2026 worden opgemaakt. 

Tijdlijn 2025 

• 28 februari 2025: Afsluiting van het grootboek. 
• Maart-april: Verwerking van gegevens in FRIS en opstellen van het bestuursverslag. 
• Mei: Bespreking en controle van de jaarstukken in controlecommissie, colleges en kerkenraad. 
• Juni: Jaarstukken ter inzage voor de gemeente. 
• Vóór 15 juni 2025: Indiening van de jaarrekening bij het CCBB. 
• Vóór 1 juli 2025: Bijwerken van de gegevens op de website van plaatselijke gemeenten (verplicht voor de ANBI-status van de Protestantse Kerk). Zie de handleiding voor verdere toelichting en eventuele automatische koppelingen. 

Aandachtspunten bij jaarrekening 2024 

Verwerking van herwaarderingen en koersverschillen 

• Alle vaste activa, behalve kerkgebouwen, worden gewaardeerd op de WOZ-waarde uit de aanslag van het verslagjaar. 
• Effecten worden gewaardeerd op de beurswaarde per ultimo van het boekjaar. 
• Landbouwgronden worden gewaardeerd op 60 procent van de fiscale waarde. 
• Herwaarderingen en koersverschillen die door FRIS als incidentele baten worden verantwoord, moeten worden toegevoegd aan de bestemmingsreserves. 
• FRIS verwerkt herwaarderingen in twee stappen; zorg ervoor dat deze correct worden verwerkt op de juiste balansrekeningen. 
• Een herwaarderingsreserve is vereist bij toepassing van WOZ-waardering op vaste activa of bij landbouwgrond. 
• Ongerealiseerde koersverschillen mogen niet direct aan de algemene reserve worden toegevoegd, omdat ze pas gerealiseerd worden bij verkoop. 

Verantwoording van voorzieningen 

• Voorzieningen moeten toereikend zijn en gebaseerd op een meerjarig onderhoudsplan. 
• Onderhoudsvoorzieningen vallen onder rubriek 22 en niet onder bestemmingsreserves in rubriek 21. Corrigeer dit indien nodig. Zie de handleiding voor meer informatie. 

Beleggingsstatuten 

• Elke gemeente, diaconie of protestantse stichting die belegt, moet een beleggingsstatuut hebben.
• Het CCBB beoordeelt of het statuut voldoet aan de Richtlijn Beleggingen van de Protestantse Kerk. 
• Dividend en rente moeten correct worden geboekt in rubriek 02 en/of 03. 
• Bij verkoop van activa of beleggingen met herwaarderingsreserve moet een deel van de koersverschillen en/of herwaardering vrijvallen. 
• FRIS heeft een aparte kolom voor deze vrijval. 

Saldering van baten en lasten 

• Saldering is niet toegestaan sinds de richtlijn van 2019. 
• Dit geldt bijvoorbeeld voor horeca-activiteiten, begraafplaatsen, bankkosten en rente. 

Bestuursverslag toevoegen 

• Voeg een bestuursverslag toe met toelichting op de financiële cijfers en ontwikkelingen in 2024 en 2025. 

Gemeenten met een eigen begraafplaats 

• Verwerk de cijfers in FRIS. 
• Voeg een financieel overzicht van de begraafplaats als bijlage toe. 
• Een sjabloon en controleprogramma zijn beschikbaar via de website en in FRIS. 

Richtlijn begroting en jaarverslaggeving 

Het GCBB heeft enkele belangrijke aanpassingen doorgevoerd in de richtlijn begroting en jaarverslaggeving PKN: 

• Een onderhoudsvoorziening moet gebaseerd zijn op een meerjarig onderhoudsplan. 
• Ongerealiseerde herwaarderingen en koersresultaten worden verwerkt in het eigen vermogen en niet meer als incidentele baten verantwoord. 
• Gerealiseerde herwaarderingen en koersresultaten worden rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen. 
• Wijkreserves kunnen apart worden weergegeven in de jaarrekening. 

Een overzicht van alle richtlijnen is te vinden in FRIS onder het tabblad ‘Richtlijnen’. 

Blijf op de hoogte via de wekelijkse nieuwsbrief van de Protestantse Kerk. Nog geen abonnee? Meld je aan via protestantsekerk.nl/nieuwsbrief. 

Na indiening en afhandeling van de jaarrekening 2024, kun je starten met het maken van de meerjarenraming voor het volgende jaar. Zie: