De Protestantse Kerk in Nederland is nauw betrokken bij het televisie-evenement dat dit jaar zijn vijftiende editie beleeft. Volgens algemeen directeur Jurjen de Groot van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is dat een mijlpaal: “Al 15 jaar wordt met The Passion een enorm publiek bereikt, waarmee het voor velen een traditie is geworden. Een jonge generatie is zich meer gaan verdiepen in het paasverhaal of de Bijbel gaan lezen. Dat zijn precies die dingen waar we op hopen.” 

De cijfers onderstrepen de rol die The Passion speelt in het toegankelijk maken van het religieuze verhaal voor een breed publiek. Naast de grotere bekendheid, zegt 44% van de ondervragers te ervaren dat het Bijbelse verhaal door The Passion een nieuwe of andere betekenis heeft gekregen en ziet 39% het programma als een jaarlijks moment van bezinning. De Groot: “The Passion brengt het paasverhaal over het leven en de opstanding van Jezus dicht bij miljoenen Nederlanders. Mensen worden geraakt door het lijdensverhaal en voelen zich opgetild door de muziek en de manier waarop het verhaal wordt gebracht.” Naast de grotere bekendheid, geeft 34% van de jongeren aan dat door The Passion de drempel naar de kerk verlaagd is.  

Activiteiten rondom The Passion 

De Protestantse Kerk in Nederland organiseert rondom The Passion verschillende activiteiten. Zo worden verspreid door het land ruim 300 kijkavonden georganiseerd in onder andere kerkgebouwen. Daarnaast biedt de Protestantse Kerk ook extra verdieping rond de tv-uitzendingen, in de vorm van een ‘Passion-talk’ en een online videoserie voor de social media. 

The Passion is een samenwerking tussen de Protestantse Kerk in Nederland en de tv-omroep KRO-NCRV. Dit jaar vindt het evenement plaats in Terneuzen. De uitzending is op donderdagavond live te zien op NPO1. 

Moderamen van de generale synode 

• ds. C.M.A. van Ekris als scriba van het moderamen per 1 juli 2025; 
• ouderling-kerkrentmeester J.A. Holsbrink als assessor II van het moderamen. 

Generaal College voor de Behandeling Beheerszaken (GCBB) 

• de heer T.W. Dekker als voorzitter van dit college;
• de heer D. Klein als toegevoegd lid namens het CCBB Zuid Holland;
• de heer J. Keizer als lid namens het CCBB Overijssel-Flevoland;
• de heer D. van der Meijden als toegevoegd lid namens het CCBB Overijssel-Flevoland. 

Generaal College voor de Kerkorde (GCKO)  

• de heer mr. dr. K.W. de Jong als lid van dit college; 
• de heer mr. P. Oskam als lid van dit college. 

Bestuur Dienstenorganisatie (BDO) 

• de heer J.W. Stam Msc. RA als lid van het bestuur. 

Protestantse Theologische Universiteit (PThU) 

• mevrouw prof. dr. M.T. Frederiks, ingestemd met de benoeming tot universiteitshoogleraar aan de PThU en rector van de PThU; 
• de heer prof. dr. A. Goudriaan, ingestemd met de benoeming tot persoonlijk hoogleraar Wetenschap & Vroomheid; 
• de heer prof. dr. W.H.Th. Moehn, ingestemd met de benoeming tot persoonlijk hoogleraar Geschiedenis van het gereformeerd protestantisme. 

Op Palmzondag overhandigde De Reuver namens de Protestantse Kerk de eerste paasgroeten aan gedetineerden in de Penitentiaire Inrichting Veenhuizen. Dat gebeurde tijdens een kerkdienst op een ISD-afdeling – waar stelselmatige daders, vaak met psychische problemen of een verslaving, werken aan herstel en het voorkomen van terugval. 

Omzien naar gevangenen 

In de weken voor Pasen schreven duizenden gemeenteleden een kaartje met een persoonlijke, bemoedigende boodschap voor een gedetineerde. In totaal zijn ruim 30.000 kaarten verstuurd naar gevangenissen en tbs-klinieken in Nederland. Een klein gebaar met grote impact. “Het is heel belangrijk dat we dit als kerk doen,” zegt De Reuver. “Dit raakt aan een van de werken van barmhartigheid uit Matteüs 25: omzien naar gevangenen. Een opdracht die Jezus ons zelf geeft – ook nu nog. Door een kaartje te schrijven geef je hier op een praktische manier invulling aan.” 

De dienst in Veenhuizen werd geleid door geestelijk verzorger Maartje Wildeman en muzikaal omlijst door twee Antilliaanse zangeressen, die de vijftien aanwezige mannen wisten te raken. Eén van de gedetineerden had de afbeelding op de paasgroetenkaart getekend: een open graf, de steen weggerold. “Het graf is er nog wel,” zei De Reuver, “maar de steen is weg. Dat is zo hoopvol: de dood heeft niet het laatste woord, alles is door Jezus volbracht. Het staat in het teken van Pasen: nieuw leven, een nieuw begin.” 

'Je wordt niet vergeten' 

De boodschap van de afbeelding op de kaart kwam zichtbaar binnen bij de aanwezigen, als ook het besef dat iemand je zomaar een groet stuurt. “Het feit dat duizenden mensen een kaart schrijven – ook al kennen ze je niet – dát raakt. Het zegt: je wordt niet vergeten,” aldus De Reuver. 

Na de dienst volgden gesprekken bij de koffie. Over familie, kinderen en vrijlating. Over hoe het voelt om juist kort na Pasen vrij te komen en een nieuw begin te mogen maken. “Een gemêleerde groep, maar iedereen voelde: dit is zinvol”, zegt De Reuver. “De liturgie, de kaarten, het verhaal achter de afbeelding – het resoneerde. En vooral het besef: iemand heeft dit kaartje voor míj geschreven.” 

De mens achter het systeem 

Ook het werk van het justitiepastoraat kreeg in deze dienst een gezicht. “De geestelijk verzorger kent mensen bij naam, ziet niet alleen het systeem, maar vooral de mens,” zegt De Reuver. “Natuurlijk moet er recht worden gedaan, maar we mogen gedetineerden nooit reduceren tot hun verleden. Ook zij zijn onze broeders en zusters in het geloof.” 

De PaasgroetenactieVerder lezenPaasgroetenactie slaat zo een brug tussen kerkelijke gemeenten en de wereld achter tralies. “Het is niet alleen de pastor in de gevangenis die naar de gedetineerden omkijkt,” benadrukt De Reuver. “Ook buiten de muren zijn er de geloofsgenoten die zeggen: jullie horen erbij. En dat wordt gevoeld.” 

Via de Paasgroetenactie van de Protestantse Kerk ontvangen duizenden gedetineerden in Nederland en Nederlanders in buitenlandse gevangenissen een bemoedigende groet met Pasen. De Protestantse Kerk organiseert deze actie jaarlijks samen met KokBoekencentrum, stichting Epafras en het protestants justitiepastoraat.

De scriba van de Protestantse Kerk is lid van het dagelijks bestuur (moderamen) van de generale synode en geeft mede leiding aan de kerk. Volgens preses Trijnie Bouw is Van Ekris een aanstekelijke theoloog, met hart voor de kerk, voor de samenleving en de individuele mens: “Zijn spreken en optreden daagt je uit, inspireert en zorgt voor beweging. Vanuit zijn geloof is gemeenschap en gemeenschapsvorming een gave en een opdracht.” 

Gelijk na zijn benoeming stond Van Ekris in zijn toespraak uitgebreid stil bij het woord ‘moed’. De nieuwe scriba noemde onder andere dat we de moed moeten hebben tot ‘Gemeinsames Leben’, waarbij hij een verwijzing maakte naar de oorlogsdagboeken van Etty Hillesum: “We leven in een tijd leven vol uit-elkaar-trekkende krachten, in de samenleving, in families, in lokale kerken, in synodes, en dat dat ons verzwakt. Juist in deze omstandigheden moeten we de oefening doen om tot die diepere eenheid te komen, die onder allerlei conflict en dispuut zit.” 

Van Ekris zei verder dat hij het komende jaar verschillende tafels wil organiseren, om in gesprek te gaan over “tien thema's waarvan wij allemaal aanvoelen dat ze ons bezighouden.” Hij noemde onder andere de onderwerpen: oorlog, Generatie Z, schepping, verharding en ideologische betovering. 

Achtergrond 

De nieuwe scriba is een bekend gezicht in christelijk Nederland. Van 2023 tot 2024 bekleedde Van Ekris de functie van Theoloog des Vaderlands. Hij heeft meerdere boeken geschreven en werkt mee aan goedbeluisterde podcasts, waaronder ‘Eerst dit’.  

Van Ekris volgt dr. René de Reuver op, die sinds 2016 scriba van de Protestantse Kerk is. Momenteel werkt Van Ekris als programmaleider bij Areopagus, het centrum voor missionaire en contextuele verkondiging van de IZB, bij het team Monastiek van de Wittenberg in Zeist en is hij docent Homiletiek in Leuven. In de periode van 2008-2019 was hij gemeentepredikant in Zeist en Breukelen. Daarvoor werkte hij vier jaar in Indonesië als zendingspredikant.  

Dr. Van Ekris deed meerdere studies, waaronder de opleiding Godgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit Utrecht (1993-2000). In 2018 promoveerde hij cum laude aan de Protestantse Theologische Universiteit op een studie naar het profetisch element in de prediking. 

Download de toespraak van dr. Kees van Ekris

Ale Holsbrink (65) werkt als adviseur bij Damsté advocaten-notarissen. Eerder werkte hij bij hetzelfde bureau in de functies van advocaat en bestuurder. Daarnaast vervult Holsbrink verschillende bestuursfuncties waaronder het voorzitterschap van de Voedselbank Enschede-Haaksbergen. Hij is vader van twee kinderen en heeft een relatie met Marieke. 

Holsbrink is ruim twee jaar synodelid en ziet er naar uit om te mogen beginnen in zijn nieuwe rol als tweede assessor: “Met mijn bestuurlijke ervaring, juridische achtergrond en mijn grote ervaring in financiële kwesties, hoop ik dienstbaar te kunnen zijn aan de landelijke kerk.” 

In 2022 was dit al voorlopig door de generale synode besloten, maar nu is dit definitief. Daarbij is tevens verduidelijkt, dat dit niet alleen geldt voor predikanten, maar ook voor ouderlingen, diakenen, kerkelijk werkers, proponenten, kerkmusici of preekconsenthouders. Deze aanscherping van de regels is aan de orde gekomen rond de thematiek van seksueel misbruik van een pastorale relatie, maar ontzetting uit het ambt kan ook wegens andere misdragingen worden opgelegd. 

Het gaat om een aanscherping van ordinantie 10-9-7 sub e. 

Ontzetting uit het ambt is een tuchtmaatregel, die wordt opgelegd bij ernstige misdragingen.  

De nieuwe regel gaat in vanaf 1 juli 2025. 

Om het ‘paasverhaal in muziekvorm’ onder de aandacht te brengen van de inwoners van de stad richtten deze twaalf kerken, waaronder de Protestantse Gemeente Terneuzen, ‘Passie voor Terneuzen’ op, een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van deze kerken. “Naast het evenement zelf willen we iets extra’s doen. Met de twaalf kerken hebben we bij elkaar gezeten om ideeën te verzamelen”, vertelt Leontien de Muijnck, kerkelijk werker in de Protestantse Gemeente Terneuzen. 

Ze is verheugd dat The Passion dit jaar in haar stad plaatsvindt. “Voor degenen die het evenement graag live mee willen maken is Terneuzen wellicht een uithoek, maar de stad zelf is fantastisch: een ruige havenstad met een sluizencomplex, heel industrieel allemaal. Een mooie achtergrond voor The Passion.” 

Laten zien wat gastvrijheid is 

Het programma dat uit de verzamelde ideeën ontstaan is, heeft als doel de boodschap van het lijdensverhaal toegankelijk te maken voor een groot publiek en te vertellen over de verzoening tussen God en mensen. Zo is er op 12 april ‘The Passion voor kids’, een programma met verschillende activiteiten voor kinderen van 4-10 jaar rond het paasverhaal. In de Stille Week is er in de Grote Kerk een paasexpositie van schoolplaten waarop het lijdensverhaal te zien is. In die week wordt ook elke avond een vesper georganiseerd. Op Witte Donderdag is de Grote Kerk vanaf 15.00 uur open tot na de uitvoering van The Passion. Er is dan gelegenheid om na te praten met een drankje en een hapje. Op Tweede Paasdag ten slotte is er een gratis paasbrunch voor 100 inwoners van de stad. “We willen ook laten zien wat gastvrijheid is", vertelt De Muijnck. 

Ook de burgerlijke gemeente organiseert activiteiten rond The Passion, waaronder een paaswandeltocht en een lichtjesroute. Ook dorpen rond Terneuzen doen mee, zoals Axel met een ‘Geef licht’- evenement. 

Passie voor Terneuzen 

De naam ‘Passie voor Terneuzen’ is met opzet breed gekozen, vertelt De Muijnck. “We willen het niet laten bij onze gezamenlijke inzet rond The Passion. Eind mei gaan we evalueren en vooruitkijken naar de toekomst. We hebben al bedacht dat we ook rond Kerst gezamenlijk iets kunnen organiseren, een wandeling, een ontbijt, er is van alles mogelijk, zeker als je de handen ineenslaat. Ik kijk daar erg naar uit.” 

Kijk hier voor het totale aanbod rond The Passion in Terneuzen

Tijdens de vergadering van de generale synode van 7 en 8 november 2024, vroeg ouderling Van Steenwijk aandacht voor rechtsextremisme in de samenleving. Volgens haar zou het goed zijn dat de kerk daar een uitspraak over zou doen. Het moderamen stelde daarop voor om een breder gesprek aan te gaan over het publiek spreken van de kerk.  

De vraag naar het spreken van de kerk over concrete maatschappelijke thema’s wordt vergezeld van, en eigenlijk vooraf gegaan door, de vraag naar het spreken van de kerk in het algemeen. Waar heb je het dan over, en door wie wordt dat namens wie gedaan? Hoe wordt bepaald over welke thema’s al dan niet gesproken moet worden? 

Wat zegt de kerkorde over dit onderwerp? 

Ordinantie 1-3. Het spreken van de kerk 

1. Door haar belijden van Jezus Christus als Heer en Verlosser van de wereld roept de kerk in al haar geledingen op tot vernieuwing van het leven in cultuur, maatschappij en staat. 
2. Op grond van dit belijden bevordert de kerk de meningsvorming in de gemeenten over maatschappelijke vragen, in de eigen omgeving en wereldwijd. 
3. Met het oog op de vernieuwing van het leven in cultuur, maatschappij en staat kan de kerk zich uitspreken over maatschappelijke vragen. 
4. Gehoor gevend aan haar opdracht te getuigen van Gods beloften en geboden kan de kerk een getuigenis doen uitgaan ter zake van maatschappelijke vragen. 
5. De ambtelijke vergaderingen kunnen zich uitspreken over dan wel een getuigenis doen uitgaan ter zake van maatschappelijke vragen die hun ressort betreffen. 
6. De generale synode laat zich in de regel, wanneer zij een getuigenis tot overheid en volk doet uitgaan, bijstaan door de organen van de kerk die op het desbetreffende terrein werkzaam zijn. Zij zoekt daarbij naar mogelijkheden dit getuigenis samen met andere kerken te doen uitgaan.er het spreken van de kerk? 

Op donderdag 10 april gingen de leden van de generale synode in kleine groepjes met elkaar in gesprek over het publiek spreken van de kerk. 

Op uitnodiging van het moderamen, gaf ds. Coen Wessel op vrijdag 11 april een vervolg aan de doordenking van dit onderwerp in de vorm van een voordracht. Wessel is predikant van onze kerk en sinds vorig jaar algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland. Vanuit deze functie heeft hij studie gemaakt van het spreken van de kerk en bepaalt hij mede het beleid van de Raad van Kerken hierin.  

Wessel begon zijn toespraak met de opmerking dat het bijzonder onaangenaam kan zijn om de politiek de kerk in te halen: “Politiek in de kerk haalt me weg bij mezelf.” Hij stelde verder dat het gevaar van politiek spreken is, dat de openheid verdwijnt.  

Volgens Wessel wordt vanuit de christelijke traditie een onderscheid gemaakt tussen ‘kerk’ en ‘staat’, maar tegelijkertijd zijn kerk, samenleving en staat zijn op allerlei manieren met elkaar verbonden en dus kun je “best wel wat tegen elkaar zeggen.” Als voorbeeld noemde hij het eerdere plan van het kabinet om de giftenaftrek af te schaffen: “Ik vind het heel normaal dat een organisatie die getroffen wordt door een wet zich daar over uitspreekt.” 

Het grote spreken 

Verder zei Wessel dat er ook een vorm van een groter soort spreken is, waarbij hij refereerde aan zaken als het uitspreken tegen kernwapens of verschrikkelijke ontwikkelingen die plaatsvonden tijdens de Tweede Wereldoorlog, zoals dat in het verleden gedaan is. 

Het grote dilemma is alleen dat het moeilijk is om duidelijke kaders te geven voor wanneer de kerk zich nou wel of niet moet uitspreken: “Hoe weten wij dat er zaken zijn die een fors politiek spreken van de kerk vragen. En hoe weten wij dat het juist deze zaken zijn?” 

Volgens Wessel is een dichtgetimmerd antwoord op deze vragen niet mogelijk: “Het blijft altijd iets arbitrairs houden.”  

Richtlijnen 

Wessel adviseert dat de kerk gewoon moet spreken, als ze echt denkt dat ze dat moet. Daarbij kan rekening gehouden met de volgende drie richtlijnen: 

1. Het spreken van een kerk moet ingebed zijn in praktijken;  
2. De kerken moeten met kennis van zaken spreken;  
3. En als de kerk spreekt dan zou in haar spreken de nieuwe wereld van God zichtbaar moeten zijn.  

En zo’n steun in de rug kunnen de Babayants en de wijkgemeente Open Hof wel gebruiken. “Pasen is het feest van hoop, en hoop is wat ons drijft”, zegt ds. Kasper Jager. Dat de landelijke kerk zich achter het kerkasiel heeft geschaard helpt volgens hem enorm. “En dat De Reuver in onze gemeente voorgaat met Pasen wordt zeer gewaardeerd.” 

De kerkdienst op Eerste Paasdag is onderdeel van de doorgaande viering. Op 21 november vorig jaar opende Open Hof de deur voor het Oezbeekse gezin Babayants om uitzetting uit Nederland te voorkomen. Door een doorlopende viering van 24 uur per dag kan het gezin niet worden aangehouden. De paasdienst is te volgen, rechtstreeks en naderhand, via openhofkampen.nl/kerkdiensten. 

Hoop nodig 

Op Eerste Paasdag duurt het kerkasiel precies 150 dagen (bijna 5 maanden) en er is nog geen zicht op een goede afloop. Jager: “We kunnen niet optimistisch zijn, maar we hebben wel hoop, die drijft ons. We zien dat mensen hiernaartoe komen vanwege het gezin Babayants maar ook omdat het hier een plek is waar hoop leeft en waar de zachte krachten aan het woord zijn. We leven in een wereld waar angst lijkt te regeren.” 

Het kerkasiel vraagt om een lange adem, voor het gezin én voor de wijkgemeente Open Hof. Jager: “Hoe houden we het met elkaar vol? Na Pasen komt Pinksteren, het feest van de Geest, van de adem. We gaan door, het gaat verder dan opkomen voor dit gezin, uiteindelijk hopen we iets te bereiken voor alle in ons land gewortelde kinderen die met uitzetting bedreigd worden.” 

Met de Babayants gaat het best goed, ziet Jager, met alle ups en downs. “Ze hebben het soms heel moeilijk, maar ze hebben tegelijkertijd hoop. Het begint natuurlijk bij hen. Als zij het niet meer trekken, hoeven we hier niet mee door te gaan. Maar zij denken niet alleen aan zichzelf maar ook aan alle andere gewortelde kinderen. En hun geloof houdt hen gaande.” Ds. Jager schreef een paasgebedVerder lezenGebed: Roep ons bij onze naam om uitkomst voor de familie Babayants, en voor alle in Nederland gewortelde asielkinderen en hun ouders.

Vrijwilligers en kaartenactie 

Er is veel menskracht nodig om het kerkasiel mogelijk te maken, zoals voorgangers en andere vrijwilligers. Jager: “De vrijwilligerspool kan wel uitbreiding gebruiken. Gelukkig zijn er naast mensen uit Kampen zelf ook mensen uit andere plekken in het land die hier elke week een paar uur komen, maar we hebben wat zorgen voor de zomerperiode. Het zou ontzettend fijn zijn als we dan op meer mensen kunnen rekenen.” 

Om de Babayants een hart onder de riem te steken – waar iedereen met Pasen naar buiten trekt moeten zij binnen blijven – heeft de wijkgemeente een kaartenactie opgezet. Kijk voor meer informatie op kerkasielkampen.nl. 

Verbinding met het bijbelverhaal 

Ineke Ruiter, diaconievoorzitter en vrijwilliger bij Gevangenenzorg Nederland, bereidde de dienst samen met andere gemeenteleden voor. Het thema ‘detentie en werken aan herstel’ werd verbonden met het Bijbelverhaal van Hagar en Sara. De levens van hun zoons Ismaël en Izak – beiden van dezelfde vader – verliepen totaal verschillend. “Je hebt geen invloed op de plek waar je geboren wordt. Sommige mensen komen in omstandigheden terecht waarin ze gemakkelijk kunnen afglijden,” zegt Ruiter. “Dat wilden we in deze dienst heel duidelijk naar voren laten komen.” 

Kerkdiensten in de gevangenis 

Geestelijk verzorger Cora sprak over haar werk in de PI Zaanstad, waar ze pastorale zorg biedt en betrokken is bij kerkdiensten. Op zondag worden daar zes diensten gehouden, met zo’n dertig gedetineerden per keer. Ds. Wim Wasserman, gemeentepredikant in Andijk, benadrukte hoe belangrijk het is om aandacht te hebben voor mensen in detentie. Zelf bezocht hij regelmatig gevangenen tijdens zijn tijd in Zuid-Afrika. 

Hoopvolle groet in donkere tijden 

De gemeente in Andijk deed dit jaar voor het eerst mee aan de PaasgroetenactieVerder lezenPaasgroetenactie van de Protestantse Kerk. Bij de ingang van de kerkzaal kreeg ieder gemeentelid een paasgroetenkaart en een pen uitgereikt door de diakenen. Tijdens een luisterlied van Johnny Cash schreven de kerkleden bemoedigende woorden voor gedetineerden. De kaarten werden ingezameld en meegegeven aan Cora, die ze tijdens de paasdiensten in de gevangenis zal uitdelen. 

“Het mooie is dat gedetineerden bij de Paasgroetenactie niet één, maar twee kaarten krijgen,” vertelt Ruiter. “De tweede kaart mogen ze zelf aan iemand sturen. De postzegel hebben wij als diaconie al geplakt.” Dat is geen overbodige luxe: gedetineerden verdienen slechts 0,75 cent per uur, waardoor een postzegel een flinke uitgave is. “Contact houden met familie of vrienden is erg belangrijk als je in zo’n donkere periode zit.” 

Jongeren in gesprek met ervaringsdeskundige 

Na de dienst gaf Cora een presentatie aan zo’n dertig jongeren uit de gemeente. Zij hadden vooraf vragen verzameld over het leven in de gevangenis. Van ‘Wat betekent het als je ‘rood’ zit?’ tot ‘Wat doen gedetineerden de hele dag?’—alles kwam aan bod. “Het bijzondere was dat deze vragen beantwoord werden met input van de gedetineerden zelf”, zegt Ruiter. “De jongeren kregen een A4 met antwoorden mee, zodat ze die thuis nog eens kunnen lezen.” 

Een brug naar herstel 

Ineke Ruiter geeft zelf cursussen aan gedetineerden over schaamte, schuld en vergeving. Ze benadrukt het belang van herstel. “Mensen komen vaak door bepaalde omstandigheden op deze plek terecht. Ze zijn ook altijd blij met een kaartje. Dan weten ze dat er ondanks alles aan hen wordt gedacht.” Ze hoopt dat de themadienst en de Paasgroetenactie een jaarlijks terugkerend initiatief worden in Andijk. “Als christenen mogen we laten zien dat we er voor anderen zijn. Een klein gebaar, zoals een kaart sturen, kan voor iemand in detentie een groot verschil maken.”